15 MEI 2006 - PUTTEN/NEUENGAMME - De Vlaamse dichteres Ina Stabergh heeft een dichtbundel geschreven met de titel ‘Neuengamme-ik kwam terug’. Op woensdag 17 mei leest ze gedichten voor in Putten, het dorp dat in de Tweede Wereldoorlog veel mannen heeft verloren in het concentratiekamp Neuengamme.

‘De Wanhoop van Meensel-Kiezegem’ van May Claerhout, een monument dat staat op het terrein van het voormalig concentratiekamp Neuengamme. Illustratie BOEKOMSLAG
Dichteres Ina Stabergh heeft banden met het Vlaamse dorp Meensel-Kiezegem, waar op 1 augustus en 11 augustus 1944 razzia’s werden gehouden. In totaal werden 71 mannen afgevoerd naar het concentratiekamp Neuengamme in Noord Duitsland.

Slechts acht van hen kwamen na de oorlog terug. De razzia’s waren een vergelding voor het doodschieten van Gaston Merckx, een man die samenwerkte met de Duitsers en daarom een ‘zwarte’ werd genoemd. (De beroemde wielrenner Eddy Merckx is een zoon van de broer van deze Gaston Merckx, maar de broer had niets te maken met de foute handelingen van Gaston).

Het verhaal van Meensel-Kiezegem lijkt erg op het verhaal van Putten. Het Veluwse dorp werd op 1 en 2 oktober 1944 overvallen door Duitsers na een aanslag door het verzet. Bij de razzia’s in Putten werden 661 mannen gevangen genomen, van wie 552 de oorlog niet overleefden. Putten werd, net als Meensel-Kiezegem, tijdens de razzia’s omsingeld door Duitsers. Van allebei dorpen staan monumenten in Neuengamme.

Een van de slachtoffers uit Meensel-Kiezegem is Fernand Duerinckx. Hij is familie van Ina Stabergh, die geboren is op 12 februari 1945. ‘Ik heb door mijn vader altijd de verhalen horen vertellen over de mannen uit Meensel-Kiezegem die naar Neuengamme gevoerd werden,’ zegt de dichteres. Ze is een aantal keren meegeweest naar Neuengamme, waar de Stichting Meensel-Kiezegem’44 jaarlijks in augustus een herdenking houdt. De bezoeken hebben diepe indruk op haar achtergelaten. Ze schreef het gedicht ‘Ik kwam terug’, dat begint met de volgende strofe:

Ik kwam terug van Neuengamme

en kon niet meer spreken

van pijn

om wat de mens

de mens had aangedaan.

Ina Stabergh wordt regelmatig gevraagd gedichten voor te dragen bij herdenkingen. Ze vertelt: ‘Elke keer opnieuw komen er tranen van kinderen en kleinkinderen van slachtoffers. Het grijpt me geweldig aan. Ge voelt u deel met die familie.’

De bekende dichter Remco Campert schrijft over het boek van Ina Stabergh: ‘De gedichten zijn mooi, helder, zonder poëtische franje, die in dit verschrikkelijke geval onverdraaglijk zou zijn...’.

De sobere gedichten van Ina Stabergh zijn in de bundel ook in het Duits vertaald, want de dichteres wil dat in Duitsland de gevoelens van concentratiekamp Neuenberg bekend gemaakt worden. Een van haar gedichten eindigt als volgt:

In de nacht van het zwijgen

worden grenspalen geklopt

voor jonge gedachten

die de echo’s van pijn in zich dragen.

Verbreek de stilte!

Op woensdag 17 mei draagt Ina Staberg gedichten voor op de jaarlijkse bijeenkomst van sympathisanten van de Stichting Oktober’44 Putten.

Daar spreekt ook historica dr. Judith Schuyf, auteur van het boek ‘Nederlanders in Neuengamme’.

De jaarvergadering is voor publiek toegankelijk, in De Aker, Fontanusplein 2 in Putten, aanvang 20 uur.

‘Neuengamme-ik kwam terug’ van Ina Staberg, kost 12,50 euro, ISBN 9080883247, en is te verkrijgen bij de ABC-boekhandel in Putten.

Bron: De Stentor door HEMMY VAN REENEN