Schrijfster Manja Croiset heeft onlangs haar tiende boek uitgebracht, een bundeling van gedichten en gedachten onder de titel ´Zieleroerselen van een getormenteerd mens’. De ondertitel ‘Living on my isle of fear and loneliness´ spreekt letterlijk boekdelen.

door André van der Velde

,,De tien boeken zijn de odyssee van mijn bestaan, een bizar en wrang levensverhaal’’, vertelt de Hooglandse (1946) over de reeks, waaraan ze zes jaar geleden begon. ,,Het zijn geen dichtbundels. Ik heb ook totaal niet de intentie dichteres te zijn. Ik voldoe niet aan de regels van de dichtkunst. Ik vertel mijn verhaal en doe dat op mijn manier. Maar’’, vervolgt ze ,,er zitten wel gedichten tussen.’’

Korte spitsvondige overpeinzingen, verrassende associaties, nuchtere constateringen, rake observaties - van zich zelf en anderen - en flashbacks uit haar kindertijd vormen een belangrijk deel van Zieleroerselen.
Daarnaast staan indringende geschreven portretten van haar ouders, die beiden het afgelopen jaar zijn overleden, en tekeningen die ze heeft gemaakt, toen ze in de eerste drie klassen van de middelbare school zat. Die tekeningen zijn stuk voor stuk intrigerend en zeggen veel meer over de problematische relatie met haar ouders dan ze als kind kon bevroeden.

Want wat het leven van Manja Croiset volledig heeft bepaald is dat haar ouders zwaar getraumatiseerd waren door de Tweede Wereldoorlog. De joodse familie van haar moeder was in concentratiekampen van de nazi´s vermoord. Haar vader had als gevolg van zijn verzetswerk tegen de Duitsers in verschillende strafkampen gezeten. ,,Mijn moeder was tijdens de zwangerschap zwaar depressief: ze had in die periode gehoord dat haar hele familie was uitgemoord. Depressiviteit is net als drugs en alcohol overdraagbaar aan het kind, het is tenslotte een chemisch proces. In feite ben ik dus vergiftigd geboren’’, vertelt Croiset.
Van haar ouders kreeg ze geen liefde, warmte en veiligheid: hun trauma´s traumatiseerden hun dochter. Typerend is dat ze - voor haar eigen veiligheid - nooit mocht weten dat ze joods is. ,,66 tropenjaren gaan je niet in de koude kleren zitten’’, vertelt ze. ,,Slapeloze nachten, vergiftiging, angst.’’ Al op jonge leeftijd kreeg ze te maken met psychiaters. ,,Ik had een sombere kijk op de wereld en ik was behoorlijk geblokkeerd. Als kind kon ik bijvoorbeeld niet spelen. En erover praten lukte ook niet.’’
Ze klaagt de omstandigheden aan, maar haar ouders beschuldigt ze nadrukkelijk niet. ,,Ik kan hen niet kwalijk nemen dat ze getraumatiseerd waren. Hun leven is bepaald door Hitler en alle makke schapen die meeliepen.’’
Schrijven bleek haar reddingsboei. ,,Nu is schrijven mijn therapie en de pc mijn therapeut’’, zegt ze met een lachje. Haar boeken vormen samen haar odyssee, naar de zwerftocht die de Griekse held Odysseus ooit maakte. ,,Een terugreis naar de warmte, liefde en veiligheid van thuis.’’

‘Zieleroerselen van een getormenteerd mens’ van Manja Croiset is uitgegeven door Uitgeverij Elikser en is te verkrijgen in de boekhandel voor €24,50.